گیمرهایی همچون من که سن‌وسالی ازشان گذشته است، با کنسول‌های رترو بزرگ شده‌اند و جهش گرافیکی از دوران پیکسل‌های ۸بیتی دوبعدی به دنیای پالیگان‌های ۱۶بیتی سه‌بعدی را به‌یاد دارند، حتما می‌دانند که وقتی در مورد به‌وجد آمدن از پیشرفت‌ گرافیکی بازی‌ها صحبت می‌کنیم، چه انقلاب شگفت‌آوری در پس ذهنمان مرور می‌شود. زمان زیادی از روزهای طلایی انقلاب گرافیکی صنعت ویدیوگیم نمی‌گذرد؛ اما حالا به‌جایی رسیده‌ایم که بهبود گرافیکی در بازی‌ها را به‌سختی می‌توانیم صرفا پیشرفت یا بهبود «بصری» به‌حساب آوریم و باید بیشتر از دیدگاه «فنی» و «تکنیکی» بررسی‌شان کنیم.

به‌نظر می‌رسد واقع‌گرایانه بودن بازی‌ها آن‌قدری است که بتواند فعلا راضی‌مان نگه دارد و حالا روند صنعت ما را به‌سمتی سوق می‌دهد که بهبود گرافیکی را در پیشرفت فناوری‌هایی همچون رهگیری پرتو و ادغام هرچه بیشتر هوش مصنوعی در پردازش‌های گرافیکی با DLSS انویدیا یا FSR ای‌ام‌دی جست‌وجو کنیم؛ مواردی که در نهایت به عملکرد تکنیکی بهتر (یعنی نرخ فریم بالاتر) منجر می‌شوند و سطح واقع‌گرایی بازی‌ها را هرچند با گام‌های کوچک، بهتر می‌کنند.

درست است که ابتدا در مورد نتیجه صحبت کردم؛ اما دلایل را هم نباید فراموش کنیم. یکی از دلایل اصلی کشیده‌شدن ترمز در پیشرفت‌های گرافیکی هنجارشکن به محدودیت‌های سخت‌افزاری بازمی‌گردد. همین حالا هم کارت‌های گرافیک که وظیفه‌ی پردازش حجم باورنکردنی محاسبات پیچیده را به‌عهده دارند، گران‌قیمت‌ترین قطعات سیستم‌های مدرن هستند و توضیح‌دادن در مورد پیشرفت‌هایشان هم بیشتر از همیشه ما را درگیر واژه‌هایی همچون «ترانزیستورها»، «معماری»، «هسته‌ها» و حالا، «هوش مصنوعی» می‌کند.

با در نظر داشتن مواردی که ذکر کردم، قابل درک است که وقتی هرساله منتظر هستیم تا مثلا انویدیا کارت‌های گرافیک جدیدش را معرفی کند، محدوده انتظاراتمان را هم خوب می‌شناسیم؛ مثلا امسال می‌دانستیم که سری RTX 5000 با تغییر معماری پردازنده، احتمالا تعداد هسته‌های پردازشی را افزایش می‌دهد، نسل جدید DLSS را به‌همراه دارد و با تولید فریم‌های بیشتر به کمک هوش مصنوعی، تجربه‌ی گیمرها از بازی‌های سنگین و پُر از پرتو را دستخوش تغییر و تحول می‌کند. با معرفی سری RTX 5000، انتظاراتمان هم رنگ‌وبویی از واقعیت گرفته‌اند و حالا دوست داریم ببینیم که تمام این بهبودهای به‌اصطلاح، «دهان‌پرکن» چطور می‌توانند تجربه‌ی گیمرها از بازی‌ها را دگرگون کنند.

در مقاله‌ی پیش‌رو، به‌ سراغ بررسی مدل بالارده‌ی RTX 5080 می‌رویم و نسخه‌ی سفارشی و اورکلاک‌شده‌ی ایسوس از این کارت گرافیک جذاب، با پیشوند جدید ROG Astral را زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم. ضمن اینکه با مقایسه‌ی مستقیم RTX 5080 با نسل قبلی‌اش یعنی RTX 4080 در این بررسی، می‌توانیم دید بهتری در مورد صحت و سقم دیدگاه‌های مطرح‌شده به‌دست بیاوریم؛ پس پیشنهاد می‌کنم مثل همیشه، تاانتهای بررسی RTX 5080 با زومیت همراه باشید.

به یُمن از راه‌رسیدن کارت‌های گرافیک سری RTX 50 انویدیا، ایسوس امسال دستی به سروروی کارت‌های سفارشی شده‌اش کشید و با معرفی سری جدیدی به‌نام ROG Astral، تغییر و تحولی در محصولات پرچم‌دارش به‌وجود آورد. سری ROG Astral، بالارده‌ترین کارت‌های گرافیک ایسوس هستند و تنها شامل کارت‌های 5090 و 5080 و نسخه‌های اورکلاک شده‌ی آن‌ها می‌شوند. ضمنا ایسوس با معرفی کارت‌های ROG Astral LC سری 5090، این انتخاب را به کاربران حرفه‌ای‌تر می‌دهد که کارت گرافیک با سیستم خنک‌کننده‌ی مایع خریداری کنند.

درحالی‌که انویدیا قیمت نسخه‌ی Founders Edition کارت RTX 5080 را از ۱۰۰۰ دلار اعلام کرده است، ایسوس نسخه‌های معمولی و اورکلاک‌شده‌ی همین کارت در سری ROG Astral را به‌ترتیب ۱۵۵۰ دلار و ۱۶۵۰ دلار قیمت‌گذاری می‌کند. باوجود چنین اختلاف قیمتی،‌ بد نیست کمی بیشتر با تکنولوژی‌های به‌کار رفته در لاین ROG Astral و نوآوری‌های ایسوس در تولید این سری آشنا شویم.

ایسوس می‌گوید که در طراحی و نام‌گذاری خانواده‌ی ROG Astral، از «وسعت و زیبایی کیهان» الهام گرفته است. نورپردازی مینمال و خطی روی کارت گرافیک که می‌تواند بااستفاده از نرم‌افزار Aura Sync ایسوس شخصی‌سازی شود، جلوه‌ای مدرن به کارت ایسوس می‌بخشد و به‌نظر می‌رسد که کاملا با فلسفه‌ی طراحی ایسوس هم همخوانی دارد.

مهم‌ترین تغییری که از همان ابتدای مواجهه با 5080 نسخه‌ی ROG Astral به‌چشم می‌آید، استفاده از طراحی مبتنی‌بر چهار فن خنک‌کننده باشد که برای اولین‌بار توسط ایسوس و روی این لاین از محصولات پیاده‌سازی می‌شود. صفحه‌ی روی کارت گرافیک، مثل همیشه میزبان سه فن بوده و فن چهارم در صفحه‌ی زیرین کارت، تعبیه شده است.

با اتکا بر سیستم خنک‌کننده‌ی متشکل از چهار فن، جریان هوا به صورت عمودی درون کارت گرافیک جاری می‌شود و به‌گفته‌ی ایسوس، این تکنیک می‌تواند فشار هوا را به‌اندازه‌ی ۲۰ درصد افزایش دهد. اضافه‌شدن فن چهارم به ترکیب سیستم خنک‌کننده، امکان پیاده‌سازی شیارهای بیشتری را در هیت‌سینک فراهم می‌کند تا قدرت خنک‌کنندگی افزایش پیدا کند.

محفظه‌ی بخار نیز در سری ROG Astral، دستخوش تغییر و تحولاتی شده است. ایسوس می‌گوید که به‌لطف طراحی کنگره‌ای در بدنه‌ی محفظه‌ی بخار، حالا دیگر هیت‌پایپ‌ها بدون نیاز به تخت‌شدن، درون محفظه‌ی بخار جای می‌گیرند تا با افزایش سطح تماس هیت‌پایپ‌ها و محفظه‌ی بخار، کارایی سیستم دفع حرارت، بیش‌از ۱۰ درصد افزایش پیدا کند.

فارغ از سیستم خنک‌کننده،‌ ایسوس برای افزایش ضریب اطمینان عملکرد در کارت گرافیک قدرتمندش، راهکارهای جالبی را به‌کار می‌گیرد؛ مثلا بااستفاده از ترانزیستورهای قدرت ماسفت با توانایی تحمل حداکثر جریان ۵۰ آمپری، نزدیک به ۲۵ درصد سرماند (Headroom) بیشتر برای عملکرد بدون مشکل کارت گرافیک در بارهای پردازشی سنگین و سناریوهای مختلف اورکلاک فراهم می‌کند. ضمن اینکه با اعمال یک لایه روکش محافظ روی بُرد GPU، از مدار الکترونیکی کارت گرافیک در مقابل اتصال‌کوتاه شدن ناشی از گردوغبار، رطوبت و اجسام کوچک جلوگیری خواهد شد.

ایسوس برای محافظت از کارت گرافیک قدرتمندش، بدنه‌ای محکم (شامل پلیت روی گرافیک، پلیت پشتی و فریم) از جنس فلز برای آن تدارک دیده است. کارت RTX 5080 ایسوس، برای قرار گرفتن درون کیس و روی مادربرد، به ۳٫۸ اسلات فضا نیاز خواهد داشت؛ بنابراین کارت نسبتا بزرگی به‌حساب می‌آید.

کارت گرافیک ایسوس از ترکیب پنج درگاه (دو درگاه HDMI و سه درگاه Display Port) استفاده می‌کند. تمام درگاه‌ها امکان انتقال سیگنال 4K و ۱۲۰ هرتز را دارند، ضمن اینکه می‌توان سیگنال خروجی تصویر 8K را نیز از RTX 5080 دریافت کرد. بد نیست اشاره کنم که کارت گرافیک همزمان می‌تواند به ۴ مانیتور متصل شود و به آن‌ها خروجی تصویر دهد.

• دو درگاه HDMI 2.1b
• سه درگاه DisplayPort 2.1b

پس از آشنایی اجمالی با نسخه‌ی سفارشی‌سازی شده‌ی ایسوس از کارت گرافیک RTX 5080،‌ به‌سراغ بررسی مشخصات فنی آن می‌رویم.

انویدیا در سری RTX 50 معماری Blackwell را به‌کار گرفته است و می‌گوید که در معماری جدید، پیشرفت سری‌های پیشین در زمینه‌ی هوش مصنوعی را بهبود می‌دهد. سیستم رندرینگ عصبی و سایه‌زنی عصبی مبتنی‌بر AI در معماری بلک‌وِل این به توسعه‌دهندگان بازی‌ها امکان می‌دهد تا بتوانند از هوش مصنوعی مولد در بخش‌های مختلف طراحی بازی استفاده کنند.

حافظه‌ی گرافیکی نیز در معماری جدید بلک‌ول، دستخوش تغییر و تحول شده است، حالا کارت‌های گرافیک سری RTX 5000 از حافظه‌ی GDDR7 استفاده می‌کنند که به‌گفته‌ی انویدیا می‌تواند در کنار سرعت بیشتر، از نظر مصرف توان هم بهینه‌تر عمل کند.

از آنجایی که پردازنده‌ی گرافیکی GB202 به‌کاررفته در قلب RTX 5090 را باید بالارده‌ترین چیپ گرافیکی در سری بلک‌ول به‌حساب بیاوریم؛ بنابراین می‌توان گفت کارت گرافیک RTX 5080 انویدیا، از دومین پردازنده‌ی قدرتمند سری بلک‌ول، یعنی GB203 قدرت می‌گیرد.

تراشه‌ی GB203 از نظر تکنولوژی‌های به‌کاررفته، از جمله نسل جدید هسته‌های ری‌تریسینگ و تنسور و پشتیبانی از DLSS 4 و Multi Frame Generation تفاوتی با پردازنده‌ی GB202 ندارد و تنها در ظرفیت پردازشی و مشخصات فنی با آن متفاوت است؛ اما تمام اعداد و ارقام جدول بالا نشان می‌دهند که همچون نسل قبل، RTX 5090 بااختلاف فاحشی قوی‌ترین کارت سری RTX 50 به‌حساب می‌آید.

همان‌طور که در جدول مشخصات بالا هم مشاهده می‌کنید، بیشتر شدن پهنای باند حافظه و استفاده از حافظه‌های نسل جدید GDDR7، از جمله تغییرات مهم RTX 5080 نسبت‌به RTX 4080 به‌حساب می‌آید. ضمن اینکه کارت گرافیک انویدیا، حالا به‌توان طراحی حرارتی بیشتری نسبت به نسل قبل (۳۶۰ وات در برابر ۳۲۰ وات) نیاز دارد.

ما برای بررسی کارت گرافیک ROG Astral RTX 5080 OC ایسوس، از سیستمی با پردازنده Core i7-13700K، مادربرد ASUS ROG MAXIMUS Z790 DARK HERO در کنار ۶۴ گیگابایت رم DDR5-5600 و پاور ۱۲۰۰واتی استفاده کردیم. برای اجرای تمام تست‌ها اعم از تست استرس و اجرای بازی‌ها، پروفایل عملکرد در نرم‌افزار GPU Tweak III را روی حالت OC قرار دادیم تا کارت ایسوس بتواند نهایت قدرت پردازشی خود را ارائه کند.

نسخه‌ی Founders Edition کارت گرافیک RTX 5080 در فرکانس پایه‌ی ۲٫۳۰ گیگاهرتز کار می‌کند و زیر بارهای پردازشی سنگین می‌تواند به فرکانس بیشینه‌ی ۲٫۶۲ گیگاهرتز دست پیدا کند. نسخه‌ی سفارشی و اورکلاک‌شده‌ی ایسوس، در حالت پیش‌فرض روی فرکانس بیشینه‌ی ۲۷۶۰ مگاهرتز و در حالت اورکلاک‌شده نیز با فرکانس ۲۷۹۰ مگاهرتز کار می‌کند.

برای اینکه از وضعیت عملکرد کارت گرافیک در کاربری‌های پرفشار مطلع شویم، مثل همیشه به‌سراغ تست استرس می‌رویم و پارامترهای توان، فرکانس و دمای کارت گرافیک را پایش می‌کنیم.

در طول تست پایداری عملکرد، توان مصرفی کارت گرافیک بین مقادیر ۳۲۰ تا ۳۴۰ وات نوسان می‌کند تا فرکانس کاری نیز به حدود ۲۹۵۰ مگاهرتز برسد؛ فرکانسی که حدودا ۲۰۰ مگاهرتز از فرکانس اورکلاک اعلام‌شده از سوی ایسوس بالاتر است. به‌نظر می‌رسد سیستم خنک‌کننده‌ی جدید ایسوس که در بخش‌های پیشین مقاله به تفصیل در مورد آن توضیح دادم، کار خود را به‌خوبی انجام می‌دهد و حتی در شرایط تست استرس نیز دمای کارت از حدود ۶۵ درجه‌ی سلسیوس فراتر نمی‌رود.

پیش‌از اینکه به‌سراغ عملکرد کارت گرافیک RTX 5080 OC در بازی‌ها برویم، بد نیست عملکرد خام آن در پردازش‌های گرافیکی را درمقایسه‌با نسل قبل و رقیبش از AMD بسنجیم. در این بخش از تست TimeSpy در نرم‌افزار 3DMark کمک می‌گیریم و امتیاز گرافیکی به‌دست‌آمده را ملاک قرار می‌دهیم.

همان‌طور که در نمودار مشاهده می‌کنید، کارت گرافیک جدید انویدیا و ایسوس با برتری حدودا ۲۱ درصدی نسبت به نسل قبل، از آزمون نسبتا سربلند بیرون می‌آید و با ۱۳ درصد عملکرد بهتر، از کارت جدید RX 9070 XT شرکت AMD‌ نیز پیشی می‌گیرد. بدین‌ترتیب متوجه می‌شویم که اعداد شگفت‌انگیزی که انویدیا در مورد عملکرد کارت‌های گرافیک جدیدش به‌زبان آورد، عمدتا با اتکا بر DLSS 4 و MFG (مالتی فریم جنریشن) به‌دست می‌آیند؛ عملکرد خام و پیشرفت نسلی RTX 5080 چندان چشمگیر نیست.

برای اجرای تست‌های بازی و با توجه به اینکه می‌خواهیم تأثیر فناوری جنجالی مالتی‌فریم‌جنریشن انویدیا را در کنار DLSS 4 ببینیم، بازی‌هایی را انتخاب کردیم که از تکنولوژی‌های جدید پشتیبانی می‌کنند. در فهرست ما، بازی‌های Cyberpunk 2077 و Indiana Jones and The Great Circle و البته Alan Wake II قرار دارند که هرسه، با دریافت آپدیت DLSS 4 از تکنولوژی‌های جدید انویدیا پشتیبانی می‌کنند.

بد نیست اشاره کنم که بازی Black Myth: Wukong باوجود پشتیبانی نکردن از مالتی‌فریم‌جنریشن، به‌خاطر استفاده از موتور قدرتمند Unreal Engine 5 در فهرست بازی‌های بنچمارک‌شده‌ی زومیت قرار گرفته است.

همان‌طور که در جدول بالا مشاهده می‌کنید، به‌لطف قابلیت Multi Frame Generation، نرخ فریم در بازی‌ها بهبود قابل توجهی را تجربه می‌کند؛ مثلا در بازی سایبرپانک، با روشن‌کردن مالتی‌فریم‌جنریشن، نرخ فریم حدود ۲۰۰ درصد افزایش می‌یابد. از آنجایی که آپدیت بازی Indiana Jones برای اضافه‌کردن پشتیبانی از Multi Frame Generation، تنها چند روز پیش از انجام تست‌های ما منتشر شد، عملکرد سوال‌برانگیز در اجرای بازی نشان از پایدار نبودن این نسخه دارد.

باتوجه به تکنولوژی‌های جدیدی که انویدیا و ایسوس در سری RTX 50 به‌کار گرفته‌اند، مقایسه‌ی عملکرد RTX 5080 با نسل قبلی جالب خواهد بود. طبعا برای مقایسه‌ی صحیح به‌خصوص در بازی سایبرپانک، تست‌های مرتبط با این بخش را روی DLSS 3.0 (نسخه‌های قدیمی‌تر بازی) انجام دادیم.

کارت گرافیک RTX 5080 با اتکا به معماری بلک‌ول و مشخصات فنی بهبودیافته، می‌تواند بازی سایبرپانک را باوجود فعال بودن ری‌تریسینگ و DLSS و فریم‌جنریشن، با نرخ فریمی حدودا ۳۶ درصد بهتر از RTX 4080 OC اجرا کند. بازی RDR 2 در آخرین تنظیمات گرافیکی، نزدیک‌به ۴۴ درصد بهتر و بازی Returnal نیز با وجود فعال بودن ری‌تریسینگ، تقریبا با ۲۰ درصد نرخ فریم بالاتر اجرا می‌شود.

با توجه به عملکرد قابل قبول کارت گرافیک RTX 5080 OC در اجرای بازی‌های 4K، خیالمان از بابت اجرای بازی‌ها در رزولوشن QHD هم راحت است. همان‌طور که در جدول زیر مشاهده می‌کنید، با روشن‌کردن قابلیت مالتی‌فریم‌جنریشن، نرخ فریم در اجرای بازی سایبرپانک حدودا سه برابر می‌شود و به عدد عجیب‌وغریب ۳۰۹ فریم‌برثانیه می‌رسد.

بازی ایندیانا جونز در رزولوشن QHD هم خروجی چندان جالبی تحویل نمی‌دهد و با روشن‌کردن ری‌تریسینگ، حتی به خروجی ۶۰ فریم‌برثانیه نزدیک هم نمی‌شود. اجرای بازی‌های آلن ویک ۲ و Wukong، در بالاترین تنظیمات گرافیک و ری‌تریسینگ چالش چندانی برای کارت گرافیک قدرتمند انویدیا و ایسوس ایجاد نمی‌کند تا گیمرها خیالشان از بابت اجرای بازی‌های سنگین روی رزولوشن QHD کاملا راحت باشد.

در بازی سایبرپانک و درمقایسه‌با RTX 4080 OC، کارت گرافیک جدید ایسوس حدودا ۱۷ درصد برتری دارد؛ اما می‌تواند بازی Returnal را با ۵۳ درصد نرخ فریم بالاتر اجرا کند.

از آنجایی که به‌جز گیمرها، طراحان سه‌بعدی و انیماتورها نیز جزو مشتریان پروپاقرص کارت‌های گرافیک بالارده به‌حساب می‌آیند، می‌توانیم با اجرای تست‌هایی همچون بلندر، دید نسبی در مورد عملکرد کارت گرافیک در سناریوهای مدنظر این دسته از کاربران نیز به‌دست بیاوریم. در نمودار مقایسه‌ای زیر، عملکرد کارت‌های RTX 4080 OC و RTX 5080 OC را در بنچمارک نرم‌افزار Blender آورده‌ایم.

عموما در تست نرم‌افزارهای حرفه‌ای، انتظار نداریم که اختلاف عملکرد، پرش چندانی داشته باشد. در مقایسه بین کارت 5080 و نسل قبل همین موضوع برقرار است و همان‌طور که می‌بینید، اختلاف در حدی به‌دست می‌آید که صرفا بتوانیم روی کاغذ، آن را پیشرفت تلقی کنیم.

برای علاقه‌مندان به سخت‌افزار و کسانی که اخبار حوزه را با دقت دنبال می‌کنند و از مواجهه با تکنولوژی‌های جدید به‌وجد می‌آیند، کارت گرافیک RTX 5080 و به‌خصوص نسخه‌ی سفارشی‌شده‌ی ایسوس با نام جدید ROG Astral، محصول جذابی خواهد بود. به‌کارگیری معماری جدید بلک‌ول و استفاده‌ی بیشتر از پردازش‌های مبتنی‌برهوش مصنوعی در قالب تکنولوژی‌های DLSS 4 و Multi Frame Generation، سری RTX 5000 انویدیا را به محصولاتی جنجالی تبدیل کرده‌اند که در همین فاصله‌ی نه‌چندان طولانی معرفی تا به‌امروز، موافقان و مخالفان سرسخت خود را پیدا کرده‌اند.

اگر بخواهیم فارغ‌از جنجال‌هایی که بر سر کاربرد هوش مصنوعی در تولید فریم‌ها بین علاقه‌مندان برقرار است، در مورد پیشرفت‌های نسل جدید قضاوت کنیم، نمی‌توانیم RTX 5080 را محصولی انقلابی به‌حساب بیاوریم و صرفا باید به افزایش فریم‌ها (به‌صورت میانگین در حد ۲۰ تا ۳۰ درصد) رضایت دهیم.

در زمان انتشار مقاله‌ی پیش‌رو به‌نظر می‌رسد که قیمت RTX 5080 کمی از تب‌وتاب افتاده و اکنون به قیمت RTX 4080 Super نزدیک‌تر است؛ اکنون می‌توانید کارت گرافیک ROG Astral RTX 5080 را با حدود قیمت ۲۸۰ میلیون تومان بیابید؛ درحالی‌که مدل‌هایی همچون سری PRIME ایسوس یا زوتک با حدود ۲۰۰ میلیون تومان نیز یافت می‌شوند که حدود ۲۰ تا ۶۰ میلیون تومان با مدل RTX 4080 Super فاصله دارند؛ بنابراین شاید خرید نسخه‌های ارزان‌تر RTX 5080 از برندهایی همچون زوتک یا سری PRIME ایسوس و Ventus ام‌اس‌آی منطقی‌تر از خرید RTX 4080 Super باشد.

با اینکه قیمت RTX 5080 از روزهای ابتدایی فروش منطقی‌تر است؛ اما کماکان بین قیمت مصرف‌کننده و قیمت اعلامی، اختلاف بسیار زیادی وجود دارد؛ از سوی دیگر، اگر اختلاف قیمت 4080 و 5080 فاحش باشد، خرید RTX 5080 چندان قابل توجیه نیست مگر اینکه بهره‌مندی از تکنولوژی‌های جدید انویدیا برایتان آن‌قدر حیاتی باشد که مایل به‌پرداخت هزینه‌ی بیشتر برای آن باشید.

حالا نوبت شما است تا نظرتان را در مورد کارت گرافیک RTX 5080 و نسخه‌ی سفارشی ایسوس با ما به‌اشتراک بگذارید. فکر می‌کنید انویدیا موفق می‌شود با استفاده از تکنولوژی‌های جدید، گیمرها را تحت تأثیر قرار دهد یا صرفا آن‌ها را از سیاست‌های خود در استفاده از هوش مصنوعی دلزده کرده است؟ با استفاده از هوش مصنوعی در پردازش فریم‌به‌فریم بازی‌ها موافق هستید؟