براساس نظرات کارشناسان، تعرفه‌های گسترده‌ای که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، چهارشنبه اعلام کرد، می‌توانند تأثیرات دامنه‌داری بر صنعت فناوری بگذارند و ساختار آن را تغییر دهند. تصمیم جدید ترامپ شامل حداقل 10 درصد تعرفه برای واردات از اکثر کشورها و تعرفه‌های سنگین‌تر برای برخی بازیگران تجاری مانند اروپا، چین، ویتنام، هند و کره جنوبی می‌شود.
بلافاصله پس از اعلام این تعرفه‌ها، بازار سهام در معاملات پس از ساعت کاری سقوط کرد. سهام شرکت‌های بزرگی چون متا و انویدیا حدود 5 درصد افت کرد و سهام اپل و آمازون نیز نزدیک به 6 درصد کاهش یافت.
اپل حدود نیمی از درآمد خود را از فروش آیفون‌هایی به دست می‌آورد که در چین و هند تولید می‌شوند؛ برخی از محصولات دیگر این شرکت نیز در ویتنام تولید می‌شوند. بازار آمازون نیز به‌شدت به فروشندگان ثالث چینی وابسته است که کالاهای خود را از طریق این پلتفرم عرضه می‌کنند.
مهم‌ترین پیامدهای تعرفه‌های ترامپ
هرچند تعرفه‌های ترامپ تاکنون تأثیر زیادی بر بازارهای مالی داشته، بسیاری از اقتصاددانان هشدار داده‌اند کاهش قیمت سهام شرکت‌ها ممکن است فقط آغاز ماجرا باشد. به عقیده آنها، کاخ سفید یکی از بزرگ‌ترین تغییرات در ساختار تجارت جهانی در چند دهه اخیر را کلید زده است. پیامدهای احتمالی این تغییرات شامل افزایش قیمت برای مصرف‌کنندگان آمریکایی و فشارهای تورمی بیشتر است.
در همین راستا، مؤسسه گلدمن ساکس طبق گزارشی از وال استریت ژورنال احتمال وقوع رکود اقتصادی در آمریکا در 12 ماه آینده را از 20 به 35 درصد افزایش داده است.
«تیبور بسدش»، استاد اقتصاد و کارشناس تجارت جهانی در مؤسسه فناوری جورجیا، می‌گوید:
«[درحال حاضر] این تصور وجود دارد که مصرف‌کنندگان حاضرند برای کالاهای ساخت آمریکا قیمت بالاتری بپردازند اما هیچ مدرکی دال بر تحقق چنین چیزی وجود ندارد.»
او در ادامه اشاره می‌کند یکی از دلایل رأی مردم به ترامپ، نارضایتی از تورم دوره بایدن بوده است اما حالا باید تصور کرد همین افراد درباره افزایش قیمت‌ها چه نظری خواهند داشت.
برخی تعرفه‌های جدیدی که برای کشورهای خاص معرفی شده‌اند، مانند تعرفه‌هایی که بر کالاهای وارداتی از بریتانیا، شیلی و برزیل وضع شده، نسبتاً پایین هستند اما تعرفه‌هایی که بر کشورهای چین، کامبوج، ویتنام، تایوان، هند و تایلند اعمال شده‌اند، بسیار بیشترند و در بازه‌ای بین 26 تا 49 درصد قرار دارند.
جالب اینکه ترامپ حتی نام برخی از جزایر بدون سکنه را نیز در فهرست خود قرار داده است؛ برای مثال نام مناطقی مانند «جزیره هرد و جزایر مک‌دونالد» دیده می‌شود که طبق گزارش‌های منتشرشده زادگاه پنگوئن‌هاست و انسان‌ها در آن حضور ندارند.
تعرفه‌ها برای واردات نیمه‌رساناها اعمال نمی‌شود
البته باید به این نکته اشاره کرد که ترامپ فعلاً بخش کلیدی از صنعت فناوری را از این تعرفه‌ها مستثنی کرده است: نیمه‌رساناها (تراشه‌ها)؛ یعنی شرکت‌هایی مانند انویدیا که از تراشه‌های پیشرفته ساخت شرکت تایوانی TSMC در پردازشگرهای گرافیکی هوش مصنوعی خود استفاده می‌کنند، مشمول تعرفه 32 درصدی برای واردات از تایوان نخواهند شد.
البته هنوز مشخص نیست TSMC باید تعرفه 10 درصدی عمومی ترامپ را بپردازد یا خیر. طبق برآوردها، حدود 44 درصد چیپ‌های واردشده به آمریکا در تایوان تولید می‌شوند.
حوزه تجارت الکترونیک و آمازون احتمالاً بزرگ‌ترین قربانی خواهند بود
میان زیرشاخه‌های صنعت فناوری، تجارت الکترونیک احتمالاً بیشترین ضربه را از تعرفه‌های ترامپ خواهد خورد. همان‌طورکه «یان برمر»، دانشمند علوم سیاسی و بنیان‌گذار گروه مشاوره‌ای Eurasia Group، می‌گوید:
«خرده‌فروشان آنلاین و برندهای تولیدکننده دستگاه‌های مصرفی مستقیم تحت‌تأثیر قرار خواهند گرفت.»
در کنار این تعرفه‌ها، ترامپ فرمانی اجرایی نیز صادر کرده که به معافیت گمرکی بسته‌های پستی از چین و هنگ‌کنگ پایان می‌دهد؛ معافیتی که تاکنون به مصرف‌کنندگان آمریکایی اجازه می‌داد کالاهای زیر 800 دلار را بدون پرداخت هیچ مالیات یا عوارضی وارد کنند.
این استثنا که به نام «معافیت de minimis» شناخته می‌شد، یکی از پایه‌های موفقیت برندهایی چون Shein و Temu در بازار آمریکا بوده است. این برندهای چینی سالانه میلیون‌ها بسته را بدون پرداخت عوارض به دست مشتریان آمریکایی می‌رسانند و از همین طریق، توانسته‌اند قیمت محصولات خود را را پایین نگه دارند. همین معافیت برای پلتفرم‌هایی مانند eBay و Etsy نیز حیاتی است؛ زیرا باعث می‌شود امکان خرید مستقیم از فروشندگان چینی را فراهم کنند.
لغو این معافیت می‌تواند به ضرر آمازون هم تمام شود؛ به‌ویژه که این شرکت به‌تازگی بخش جدیدی برای عرضه محصولات ارزان‌قیمت ساخت چین راه‌اندازی کرده که مستقیم با Temu و Shein رقابت می‌کند.
ترامپ فوریه نیز تلاش کرده بود معافیت de minimis برای بسته‌های چینی را حذف کند اما به‌دلیل نبود منابع کافی در گمرک ایالات متحده برای بررسی میلیون‌ها بسته جدید، از این تصمیم صرف‌نظر کرد. در فرمان جدید، اعلام شده این معافیت از 2 مه (13 اردیبهشت) رسمی لغو خواهد شد تا گمرک زمان آماده‌سازی داشته باشد.
«رام بن‌تزیون»، مدیرعامل پلتفرم بررسی محموله‌های دیجیتال Publican، معتقد است ترامپ از این تصمیم به‌عنوان اهرمی برای چانه‌زنی با چین استفاده خواهد کرد. او می‌گوید:
«اگر این معافیت واقعاً حذف و با تعرفه‌های سنگین جایگزین شود، می‌تواند ساختار خرید آنلاین در آمریکا را به‌طور اساسی تغییر دهد. این تحولی عظیم خواهد بود و حتی ممکن است غول‌های فعلی تجارت الکترونیک را از نو تعریف کند.»
فرصت‌های جدید برای برخی حوزه‌های خاص فناوری
برخی شرکت‌های فناوری، به‌ویژه آنهایی که در حوزه‌های لجستیک و تحلیل داده فعال‌اند، ممکن است در سیاست‌های تجاری ترامپ فرصت‌های جدیدی پیدا کنند؛ برای مثال، به‌محض اعلام تعرفه‌ها، شرکت دفاعی Palantir پستی را در وبلاگ خود منتشر کرد و در آن از سرویس هوش مصنوعی خود پرده برداشت، سرویسی که مجموعه گسترده‌ای از داده‌ها را ترکیب می‌کند تا شرکت‌ها در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با تعرفه، دید جامع‌تری داشته باشند.
«جی جرارد»، مدیر لجستیک شرکت Nuvocargo، نیز می‌گوید بااینکه «از تعرفه‌ها متنفر است»، همین تعرفه‌ها تقاضا برای خدمات شرکت او را افزایش داده‌اند. این استارتاپ واسطه‌ای برای حمل بار بین آمریکا و مکزیک است و نرم‌افزاری برای عبور کالا از مرز و تهیه اسناد گمرکی ارائه می‌دهد. به گفته او، شرکت انتظار دارد در ماه‌های آوریل، مه و ژوئن، شاهد افزایش فعالیت مشتریان خود باشد.
البته جرارد چند ماه گذشته را برای واردکنندگان و شرکت‌های حمل‌ونقل «پر از هرج‌ومرج» توصیف می‌کند؛ برای نمونه، ترامپ اوایل مارس تعرفه‌ای 25 درصدی بر واردات از مکزیک و کانادا وضع کرد اما فقط چند روز بعد آن را لغو کرد. در همین مدت کوتاه، هر کامیونی که از مرز عبور می‌کرد، شامل این تعرفه می‌شد.
او توضیح می‌دهد:
«اگر آن روز 100 هزار دلار نوشیدنی وارد می‌کردند، باید 25 هزار دلار عوارض می‌پرداختند ولی اگر کامیون یک روز دیرتر عبور می‌کرد، همه‌چیز حذف می‌شد.»
تعرفه‌های ترامپ چگونه به نفع آمریکا خواهند بود؟
«نیک ویاس»، مدیر مؤسسه زنجیره تأمین جهانی در دانشگاه USC، با بیان جمله «درنهایت، من و شما هزینه‌اش را خواهیم پرداخت.» تأکید می‌کند تعرفه‌ها سرانجام نوعی مالیات هستند که مستقیم به مصرف‌کننده منتقل می‌شوند. ویاس معتقد است اگر تعرفه‌ها به‌درستی و با برنامه‌ریزی اعمال شوند، می‌توانند در بلندمدت به نفع آمریکا تمام شوند. او می‌گوید:
«30 سال گذشته، آمریکا از ذهنیت تولیدکننده به ذهنیت مصرف‌کننده تغییر کرده است و به‌شدت به نقطه کلیدی در زنجیره تأمین جهانی یعنی چین وابسته شده‌ایم. وقتی در این مرحله قرار می‌گیرید، اعتیادآور می‌شود. مردم می‌خواهند با ارزان‌ترین روش ممکن مصرف کنند اما دانش و توانایی تولید را از دست می‌دهند.»
به باور ویاس، آمریکا باید رویکردی چندمرحله‌ای پیش بگیرد. ابتدا باید زیرساخت‌های لازم برای تولید نیمه‌رساناها و فناوری‌های دفاعی را فراهم کند؛ صنایعی که برای امنیت ملی حیاتی‌اند. سپس با ایجاد برنامه‌های کارآموزی در صنایع نیمه‌اتوماتیک مانند خودروسازی، نیروی کار داخلی را احیا کند. در کنار آن، تولید اقلام کم‌ارزش‌تر و لوازم جانبی را همچنان به کشورهای دیگر برون‌سپاری کند. ویاس می‌گوید اجرای چنین برنامه‌ای دست‌کم 3 تا 5 سال زمان خواهد برد.
او در پایان تأکید می‌کند:
«آمریکا باید سیاستی تدوین کند که صراحتاً از همکاری با گروهی از متحدان خود حمایت کند. درحال‌حاضر، بسیاری از مردم گیج شده‌اند؛ چون بیشتر شاهد واکنش‌های احساسی هستند تا تصمیمات استراتژیک.»
