به‌گزارش زومیت در شرایطی که همه شاخص‌های اقتصادی از تورم دو رقمی، رکود در بخش مصرف و افزایش هزینه‌های تأمین تجهیزات حکایت دارند، تعرفه دیتای تلفن همراه در ایران سال‌ها است در وضعیت انجماد باقی مانده و فعالین این حوزه باور دارند این موضوع باعث عدم توسعه این بازار شده است.

«آرش کریم‌بیگی»، مدیرعامل شاتل موبایل، در نشست خبری این اپراتور مجازی، سکوت تعرفه‌ای را بزرگ‌ترین بحران صنعت ارتباطات کشور خواند و تأکید کرد ادامه این وضعیت، به معنای پایان رقابت و توقف نوآوری است.

او با بیان اینکه «ما و سایر اپراتورها با تنفس مصنوعی ادامه می‌دهیم»، تصویری از یک صنعت با زیرساخت‌های مستهلک و سرمایه‌گذاری سرکوب‌شده ترسیم کرد و به زومیت گفت: «برخی گمان می‌کنند چون هنوز اپراتورها فعال هستند، پس در حال سودآوری‌اند؛ این نگاه، ساده‌انگارانه و اقتصادی‌ناپذیر است. ما برای زنده ماندن، داریم از توسعه‌ خود می‌زنیم.»

در اغلب کشورها، تعرفه ارتباطات یک ابزار رقابتی پویا است؛ اپراتورها بسته‌های اشتراکی متنوع، مدل‌های مصرف‌محور، و قیمت‌های متناسب با تجربه کاربری ارائه می‌کنند. در ایران اما، از سال‌ها پیش سیاست تثبیت تعرفه‌ به اجرا گذاشته شده؛ مدلی که هدف اولیه‌اش کنترل فشار بر خانوارها بود، اما در بلندمدت به سرکوب ساختاری سرمایه‌گذاری در شبکه‌ها منجر شده است.

کریم‌بیگی با اشاره به این چرخه معیوب، تأکید کرد حتی افزایش دوبرابری تعرفه‌ها هم امروز کارساز نخواهد بود. او در پاسخ به این پرسش زومیت مبنی بر اینکه تعرفه‌ها از نظر او باید چطور باشد، گفت: «حتی اگر تعرفه‌ها همین امروز دو برابر هم بشود، باز نه اپراتورها خوشحال خواهند بود و نه مردم. چون وضعیت موجود، نتیجه سال‌ها سرکوب قیمتی است که حالا به یک وضعیت قفل‌شده ساختاری تبدیل شده. امروزه چندین سال است که در یک کپی پیست تعرفه هستیم و هر دو اپراتور بدون یک دهم ریال تفاوت خدمات خود را ارائه می‌کنند که این برخلاف روند گذشته، به ضرر مصرف‌کننده است. به نظرم اکوسیستم تعرفه‌گذاری باید تغییر کند؛ اگرچه این کار بسیار چالش‌برانگیز است.»

او یکی از راهکارهای ممکن را بازنگری در سهم دولت از درآمد اپراتورها دانست: «مدلی که پیش‌تر در پروانه ایرانسل وجود داشت این بود که اگر تورم از یک حد مشخص بالاتر رفت، دولت می‌توانست سهم خود را کاهش دهد تا فشار از دوش اپراتور برداشته شود. همچنین در ایران نمی‌توان مثل بسیاری از کشورهای دنیا پلن‌های متنوع فروخت؛ ما هنوز مجبوریم به روش سنتی بسته‌های حجمی ارائه کنیم، چون فرهنگ پذیرش مدل‌های قیمت‌گذاری بر مبنای مصرف یا اشتراک در کشور جا نیفتاده است.»

کریم بیگی اعلام کرد حداقل نرخ تورم بانک مرکزی برای افزایش تعرفه‌های دیتا لازم است هرچند همین مقدار هم فقط تسکین‌کننده است و نه ایدئال: «۳۸ درصد هزینه‌های ما در سال گذشته از روش تأمین ارز صورت گرفته است.»

یکی از مصادیق ملموس توقف سرمایه‌گذاری، وضعیت توسعه 5G در کشور است. طبق اعلام کریم‌بیگی، تنها حدود ۳۰۰۰ سایت 5G در کل کشور فعال است؛ در مقایسه با ده‌ها هزار سایت 4G که در دوره طلایی رقابت میان اپراتورها ایجاد شد. او تصریح کرد که حتی یکی از اپراتورهای اصلی کشور، هیچ تمایلی به ورود به 5G ندارد، چون «توسعه دیگر صرفه اقتصادی ندارد.»

در همین زمینه، شاتل موبایل با وجود محدودیت‌ها موفق به راه‌اندازی آزمایشی فاز اول 5G شده اما آن را کافی نمی‌داند: «وقتی تعرفه دیتا گره خورده به قیمت‌های سال‌های پیش است، کیفیت تجربه 5G دیگر معنا ندارد. مصرف‌کننده، توسعه‌نیافته باقی می‌ماند.»

در بسیاری از کشورها، MVNOها ابزار تحریک رقابت، تنوع‌بخشی به خدمات، و اتصال بازارهای هدف جدید به شبکه‌های ارتباطی هستند. اما در ایران، با وجود تجربه هشت‌ساله، هنوز زیرساخت قانونی و اقتصادی پایداری برای آن‌ها وجود ندارد.

کریم‌بیگی با اشاره به دستاوردهای شاتل موبایل گفت: «ما تنها MVNO چنداپراتوری کشور هستیم و با اتصال به سه اپراتور اصلی، امروز بزرگ‌ترین اپراتور مجازی ایران و منطقه‌ایم. اما این دستاورد در فضایی اتفاق افتاده است که نه رقابت واقعی وجود دارد، نه چشم‌انداز روشن توسعه.»

او همچنین از پیوستن ایران به جمع شش کشور دارای MVNOهای میلیونی خبر داد و آن را «دستاوردی ملی» خواند که با اصلاح سازوکار تعرفه‌ای، می‌تواند تبدیل به نیروی محرک واقعی برای توسعه دیجیتال کشور شود.

شاتل موبایل از سال ۱۳۹۵ با دریافت پروانه رسمی آغاز به کار کرد و تا امروز مجموعه‌ای از خدمات نوآورانه را عرضه کرده است:

• دستیابی به فناوری سیم‌کارت OTA
• رونمایی از سرویس گیمینگ بازیلی
• عرضه نخستین سیم‌کارت سازمانی با برند اختصاصی
• توسعه فناوری انتخاب دستی اپراتور میزبان
• ارائه سرویس IP استاتیک روی سیم‌کارت برای اولین‌بار در کشور
• تبدیل‌شدن به تنها اپراتور تلفن همراه دانش‌بنیان
• رشد ۱۴۱ درصدی مصرف دیتا در شبکه در سال گذشته
• ارتقای هسته شبکه و اجرای فاز سوم سیم‌کارت هوشمند در سال ۱۴۰۳

کریم‌بیگی تأکید کرد: «ما زیرساخت فنی‌مان را مستقل از اپراتورهای دیگر توسعه داده‌ایم، و حالا بدون تعویض سیم‌کارت می‌توانیم تجربه کاربران را هوشمندتر، سریع‌تر و با آنتن‌دهی بهتر ارتقا دهیم.»

در پایان نشست، کریم‌بیگی هشدار داد که بدون اصلاح مدل اقتصادی اپراتورها، در آینده نزدیک نه‌تنها توسعه‌ای رخ نخواهد داد، بلکه کیفیت خدمات موجود نیز به‌شدت افت خواهد کرد.

او با اشاره به چالش‌هایی چون تحریم، ناترازی انرژی، مهاجرت نیروی انسانی، انحصار بازار تجهیزات و تقلب در تعرفه نیم‌بها گفت: «بازار ارتباطات با این وضع رو به خاموشی می‌رود.»